کد مطلب:50142 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

امام(ره) تفسير سوره حمد مي فرمايند اياك نعبد را بايد از زبان اولياگفت و به اسم خدا بايد او را حمد كرد در اين رابطه توضيح دهيد.

مقصود اين است كه توحيد واقعي در عبوديت و استعانت را آنان داشته اند و صدور اين سخن از زبان آنان به نمايندگي از سرائر وجود بوده است، بر خلاف ما كه اگر اندكي دقيق شويم، در اين گفته لقلقه زباني بيش نداريم و قلب ما با آن هماهنگي ندارد. بنابراين از زبان آنان بگو، يعني چنين فرض كن كه از ناحيه ايشان مي گويي و آنچه را كه آنان با همه خصوصياتش مي گفتند تكرار مي كني. در رابطه با حمد خدا به اسم او، توجه به اين نكته لازم است كه از نظر فلسفي يك وصف داريم و يك اسم، اگر وصف همراه با ذات باشد، اسم اطلاق مي شود، و اگر به تنهايي باشد وصف گفته مي شود، مثل قدرت كه صفت است و اگر با ذات شخص ضميمه شود گفته مي شود قدير - اينها در مقام حكايت از اسم و صفت الفاظي است كه اسامي اعتباري مي باشند. اما در عرفان نظري صحبت از اسماء و صفات حقيقي است نه اعتباري. وجودات و حقايق خارجيه كه تعيّنات مي باشند اگر تنها ملاحظه شوند وصف خوانده مي شود، و اگر از جهت ظهور ذات در آنها و ارتباطي كه با ذات حق دارند لحاظ شود، اسم ناميده مي شود. پس اين الفاظِ اسماءِ اعتباري براي آن اسماء حقيقي اسم الاسم هستند. با اين توضيح تمام حقايقي كه در عالم شهادت و غيب وجود دارد مثل طبيعت، عقل، نفس، فلك، ملك در عرفان نظري از آن جهت كه مظهر هويت مطلقه بوده و او را نشان مي دهند اسماء اللَّه هستند چون اسم از «وسم» و به معني نشاني و علامت است و تمام اين مظاهر آيت و نشانه حق تعالي است، لذا تمام اين موجودات اسماء حق تعالي است. پس آنچه را كه از موجودات مشاهده مي كنيد يا مظهر اسم جلال است يا جمال و آنچه را كه از خوبي مشاهده مي كنيد مدحي است كه آن حقيقت خارجيه يعني آن اسم در بردارد. لذا آنچه كه به عنوان مدح و وصف قرار مي گيرد اگر همراه با وجود خارجيه باشد، يعني اسم حق تعالي است كه مدح حق تعالي مي كند. پس خدا با اسماء خود، خود را حمد مي كند و حمدي بدون اسماء معني ندارد. از طرف ديگر اسم هم با صرف نظر از تعيّن كه عين ذات است، پس حق تعالي خودش، خودش را حمد مي كند كه وحدت بين حمد و حامد و محمود است و مراد از آيه قرآن كه مي فرمايد: {A{/Bوَ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ كُلَّها{w1-5w}{I2:31I}/}A} مراد اسماء حقيقيه خارجيه است نه اسماء لفظي و اعتباري. پس در كسي كه مظهر اسماء اللَّه هست (همانند ائمه كه فرمودند: {Hنحن اسماء اللَّه H} بهترين حمد تحقق مي يابد). براي توضيح بيشتر در اين زمينه به تفسير الميزان مراجعه شود.